Pretesten in de praktijk - vragen en antwoorden

Uit hoeveel personen moet een steekproef bestaan?
Het meest gebruikelijk is een steekproef van 10 tot 20 respondenten. Het hangt echter erg van de situatie af. Ook het voorleggen van een concept aan 3 of 4 personen uit de doelgroep kan -bij een juiste vraagstelling- al waardevolle aanwijzingen voor verbetering opleveren.
In andere situaties, bijvoorbeeld als er grote verschillen te verwachten zijn binnen de doelgroep, is een groter aantal respondenten nodig. Het grootste aantal dat WIJZER in haar praktijk is tegengekomen is 60.
Het is overigens niet nodig om altijd een doorsnede uit de doelgroep te nemen. Je kan de steekproef bijvoorbeeld trekken uit het deel van de doelgroep waar de meeste weerstand tegen het onderwerp wordt verwacht of waar de meeste moeilijkheden met begrijpelijkheid worden verwacht.
Slim kiezen van de steekproef is een belangrijke sleutel voor succes.

Hoe lang duurt een pretest?
Pretesten kunnen in korte tijd worden gedaan. Een periode van ongeveer drie weken komt veel voor: een week voorbereiding en werving van respondenten, enkele dagen veldwerk en ongeveer een week voor (schriftelijke) rapportage.
Maar het kan ook veel sneller: soms binnen een week of enkele dagen. Voorwaarde is dan wel dat de opdrachtgever de onderzoeksvragen helder heeft, het materiaal onmiddelijk beschikbaar is en de doelgroep niet al te specifiek.
Anderzijds is soms meer tijd nodig. Dat heeft te maken met de grootte van de steekproef, maar ook met het type respondenten. Voor het maken van afspraken met bijvoorbeeld hoofden personeelszaken of apothekers is nu eenmaal tijd nodig.

Hoe zorg ik voor goed gebruik van de resultaten?
Naast de tijd voor de test zelf is er tijd nodig om eventuele wijzigingen naar aanleiding van de test door te voeren. Soms levert een pretest kleine wijzigingen op, maar het kan ook nodig blijken om omvangrijke wijzigingen in tekst of beeld aan te brengen. Dat moet wel mogelijk zijn, anders heeft een pretest weinig zin. Maak hierover ook afspraken met tekstschrijvers, vormgevers en producenten en zorg zonodig dat ze aanwezig zijn bij presentatie van resultaten of meekijken bij de interviews.

Wat kost een pretest?
Een 'standaard' pretest uitbesteden aan een gespecialiseerd bureau kost tussen € 4000,-- en € 10000,-- (exclusief btw). Het uiteindelijke bedrag is afhankelijk van de omvang van de steekproef, aard van de respondenten, lengte van het concept en moeilijkheidsgraad van de onderzoeksvragen.
Zelf doen bespaart uiteraard kosten, al blijft een bedrag nodig voor werving van respondenten, vergoeding voor respondenten, interviewruimte, eventueel reiskosten en zichtmateriaal. Voorwaarde is verder voldoende interne deskundigheid en beschikbare tijd.
Een kanttekening: het is ongewenst dat degene die het materiaal heeft geproduceerd (tekstschrijver, vormgever etc) zelf interviews uitvoert. Dit vanwege de zeer menselijke en begrijpelijke neiging het eigen product te verdedigen en nader uit te leggen.

Is een vergoeding voor respondenten noodzakelijk?
In de praktijk wordt vaak een vergoeding aan respondenten betaald.. Enerzijds omdat soms best veel tijd van hen wordt gevraagd, anderzijds om de werving te vergemakkelijken. De vergoeding varieert van € 15,-- voor een algemeen publiek tot meer dan honderd euro voor een test bij drukbezette professionals. Reiskosten van respondenten worden natuurlijk altijd vergoed.
WIJZER zorgt er vrijwel altijd voor dat respondenten ook een exemplaar van het definitieve product ontvangen (bijvoorbeeld de brochure of folder). Daardoor kunnen de respondenten zien waartoe hun inspanningen hebben geleid.

Overzicht pretesten - Waarom pretesten - Voorbeelden resultaten - Methoden - Pretesten stap voor stap - Vragen en antwoorden - Bronnen - Wijzer en pretesten